Narsistik Kişilik Bozukluğu (NKB) Nedir?
Narsistik Kişilik Bozukluğu, kişinin kendini aşırı önemli görmesi, sürekli beğenilme ve hayranlık ihtiyacı duyması ve empati kurmakta zorlanmasıyla karakterize edilen bir kişilik bozukluğudur. Amerikan Psikiyatri Birliği’nin DSM-5 tanı kriterlerine göre bu bozukluk, bireyin iş, sosyal ve kişisel yaşamında ciddi zorluklara yol açabilir.
Narsist Ne Demek?
Günlük hayatta “narsist” kelimesi çoğu zaman benmerkezci, kibirli veya kendini çok beğenen kişiler için kullanılsa da psikolojik anlamda bu tanı, sadece bu özellikleri göstermekle değil; bu özelliklerin sürekli, aşırı ve işlev bozucu düzeyde olmasıyla konur.
Narsistik Kişilik Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?
Bir kişinin narsistik eğilimleri olup olmadığını anlamak için aşağıdaki belirtilere dikkat edebilirsiniz:
- Kendini aşırı derecede özel ve önemli görme
- Sürekli hayranlık bekleme ve onay arayışı
- Empati eksikliği; başkalarının duygularını önemsememe
- İlişkilerde üstünlük kurma ve insanları kontrol etme eğilimi
- Eleştiriye aşırı tepki verme veya küçümseyerek savunma
- Kıskançlık veya başkalarının başarısını küçümseme
- Manipülasyon; kişileri kullanma eğilimi
- Fazla başarı, güzellik, güç ya da ideal aşk fantezileriyle yaşama
Birinin Narsist Olduğu Nasıl Anlaşılır?
Her kendine güvenen birey narsist değildir. Ancak aşağıdaki durumları sık sık gözlemliyorsanız, bu kişi narsistik eğilimler gösteriyor olabilir:
- Sürekli kendinden bahseder, sizin anlattıklarınıza ilgisiz kalır.
- Size duyarsız davranırken, sizden koşulsuz ilgi bekler.
- Sizi küçümseyebilir, başarılarınızı gölgeleme eğilimindedir.
- Sık sık suçluluk duymanıza sebep olacak şekilde manipülasyon yapabilir.
- Eleştiriyi kabullenmez, kolayca sinirlenir veya sizi suçlar.
- Kurduğu ilişkiler yüzeyseldir; çoğunlukla çıkar ilişkisidir.
- Başarılarınızı, özelliklerinizi ya da ilişkilerinizi kıskanır.
Narsist davranış gösteren biri her zaman Narsistik Kişilik Bozukluğu tanısı alacak diye bir kural yoktur. Bu tanı yalnızca bir ruh sağlığı uzmanı tarafından konulabilir.
Narsistik Kişilik Bozukluğunun Nedenleri Nelerdir?
- Çocuklukta yaşanan aşırı yüceltilme veya aşağılama
- Tutarsız ebeveyn davranışları
- Duygusal ihmal veya travma
- Genetik yatkınlık ve kişilik gelişimindeki bozukluklar
Narsist Biriyle Yaşamak Nasıldır?
Narsist bir partner, aile üyesi ya da arkadaşla uzun süreli bir ilişki sürdürmek oldukça zorlayıcı olabilir. Kişi sizi sürekli yetersiz hissettirebilir, suçluluk duygusuyla kontrol etmeye çalışabilir. Zamanla özgüven kaybı, kaygı bozuklukları ve tükenmişlik hissi gelişebilir.
Narsistik Kişilik Bozukluğu Tedavi Edilebilir mi?
Narsistik Kişilik Bozukluğu tedavisi zor ama imkânsız değildir. Bireyin kendi davranışlarını fark etmesi genellikle zordur. Ancak terapi süreciyle bu farkındalık geliştirilebilir. En sık kullanılan tedavi yöntemleri:
- Psikoterapi: Özellikle Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) ve Psikodinamik Terapi etkili yöntemler arasındadır.
- Grup terapileri: Sosyal farkındalığı geliştirmeye yardımcı olabilir.
- Eşlik eden depresyon, anksiyete gibi sorunlara yönelik ilaç tedavisi gerekebilir.
Narsist Kişilik Bozukluğu ile Baş Etmek Mümkün mü?
Narsistik kişilik bozukluğu olan bir yakınınız varsa, öncelikle kendi sınırlarınızı belirlemek ve duygusal olarak yıpranmamak için destek almak önemlidir. Bu bozukluk profesyonel destekle yönetilebilir. Narsist bir kişiden zarar gördüğünüzü düşünüyorsanız, bir uzmanla görüşmek sağlıklı bir ilk adım olacaktır.
Eğer bir yakınınızın ya da kendi davranışlarınızın Narsistik Kişilik Bozukluğu ile ilişkili olabileceğini düşünüyorsanız, ilk adım bir ruh sağlığı uzmanıyla görüşmektir. Psikolojiden.com üzerinden online terapi desteği alabilir, alanında uzman klinik psikologlarımızla görüşerek süreci sağlıklı bir şekilde değerlendirebilirsiniz.
