Seyirci etkisi, yardıma ihtiyaç duyulan bir anda olaya tanıklık eden kişi sayısının artmasıyla olaya müdahale eden kişi sayısının azalmasına denir. Bu teorinin gelişmesinde ve başka bir isim olan “Genovese Sendromu” olarak anılmasına neden olan acı olaydan biraz bahsedelim.

Kitty Genovese 28 yaşında genç bir barmendi. Gece 03.00 sularında işten çıkmış eve giderken acımasız bir saldırgan tarafından sırtından bıçaklanmıştır. Kitty, yere yığılmış ve çığlık atmıştır. Aynı binada oturan komşuları Kitty’i görse de hiçbir şey yapmamışlardır. Daha sonra camdan bir komşusu saldırgana bağırıp onu kaçırmış olsa da saldırgan vazgeçmemiş geri dönüp genç kadını birçok kez bıçaklayıp tecavüz edip parasını çalarak oradan uzaklaşmıştır. Saldırı anından itibaren yaklaşık bir saat süren bu korku dolu anlar sonucunda ambulans nihayet saat 04.15 sularında gelmiştir. 38 kişinin görgü tanığı olduğu bu olay da yardım neden bu kadar geç gelmişti? Sonrasında tanık olanlara sorulduğunda ise çok tanıdık olan o cevap alınmıştır;

“sorumluluk almaktan kaçındıklarını, başka insanların yardım etmelerini beklediklerini söylemişlerdir.”

Normal hayatlarımızda da farkında olmasak da seyirci etkisi hepimizi etkisi altına alır. Toplu taşıma da kartını unutan birisi kart istediğinde ya da oturmaya ihtiyacı olan birisi yer istediğinde… Örnekler uzayarak gitse de hepsinin altında tek cümle yatar;

“Elbet birisi yardım eder.”

Psikolog John Darley ve Bibb Latane’nin bu konuyla alakalı deneyleri bulunmaktadır. Darley ve Latane’e göre seyirci etkisinin iki sebebi vardır.

1-Olumsuz olaylarla karşılaşıldığında diğer tanıklarla sorumluluğun paylaşıldığına inanılması..

2-Karşılaşılan olayın ne kadar ciddi olduğuna karar verilememesidir.

Peki ya sizin hiç “seyirci etkisi” altında olduğunuz anlar oldu mu?