Anoreksiya Nervoza Nedir, Ne Anlama Gelir?
Anoreksiya nervoza, kişinin kilo alma korkusuyla yemekten kaçınması, aşırı zayıflık ve bozulmuş beden algısıyla kendini hâlâ kilolu hissetmesiyle tanımlanan ciddi bir yeme bozukluğudur. Kişi aç kalarak, aşırı egzersiz yaparak ya da yediklerini çıkartarak kilo vermeye çalışır.
Anoreksiya Nervoza Kimlerde Görülür?
Genellikle ergenlik dönemi ve erken yetişkinlikte başlar. Kadınlarda daha sık görülse de erkeklerde de ortaya çıkabilir. Mükemmeliyetçi, kaygılı ve kendini kontrol etmeye eğilimli bireylerde daha yaygındır.
Anoreksiya Belirtileri Nelerdir?
Psikolojik Belirtiler:
- Sürekli kilolu hissetme
- Yemeğe karşı yoğun korku
- Kendi bedenini çarpıtılmış şekilde algılama
- Mükemmeliyetçilik, suçluluk ve değersizlik hissi
Fiziksel Belirtiler:
- Aşırı kilo kaybı (BMI 17 ve altı)
- Adet düzensizliği ya da kesilmesi
- Saç dökülmesi, tırnak kırılması
- Soğuğa dayanıksızlık
- Baş dönmesi ve halsizlik
Davranışsal Belirtiler:
- Yemek yemeyi reddetme
- Kalori sayma, gıda kısıtlama
- Aşırı egzersiz yapma
- Bol kıyafet giyerek zayıflığı saklama
- Aynaya veya tartıya sık bakma
Anoreksiya Nervoza Neden Olur?
En yaygın nedenler:
- Toplumsal baskılar: Zayıf beden algısının “ideal” olarak sunulması
- Psikolojik faktörler: Düşük benlik saygısı, kontrol ihtiyacı
- Aile yapısı: Eleştirel, aşırı müdahaleci ya da ilgisiz ebeveyn tutumları
- Travmatik deneyimler: Özellikle ergenlikte yaşanan stres ve istismar
- Genetik yatkınlık: Ailede yeme bozukluğu öyküsü olması
Anoreksiya Nervoza Ne Kadar Tehlikeli?
Tedavi edilmediğinde hayatı tehdit eden bir bozukluktur. Elektrolit dengesizliği, kalp ritmi bozuklukları, organ yetmezliği ve osteoporoz gibi ciddi fiziksel sorunlara yol açabilir. İntihar riski de artar.
Anoreksiya Nervoza ile Bulimia Arasındaki Fark Nedir?
- Anoreksiya nervoza: Kilo alımından kaçınma, ciddi kilo kaybı, aç kalma ve kısıtlama ön plandadır.
- Bulimia nervoza: Tıkınırcasına yeme ve ardından gelen telafi davranışları (kusma vb.) daha belirgindir. Kilo kaybı olmayabilir.
Anoreksiya Nervoza Tedavi Edilebilir mi?
Evet, anoreksiya nervoza tedavi edilebilen bir rahatsızlıktır. Ancak tedavi süreci uzun solukludur ve sabır, kararlılık ve çok yönlü destek gerektirir.
1. Psikoterapi
- Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Yeme davranışı, beden algısı ve düşünce kalıplarının yeniden yapılandırılmasını sağlar.
- Aile Temelli Terapi (Maudsley Yöntemi): Özellikle gençler için etkilidir. Aile tedaviye aktif olarak dahil edilir.
2. Beslenme Danışmanlığı
- Vücut ihtiyaçlarına göre kişiye özel yemek planı hazırlanır.
- Gıdaya karşı oluşan kaygı azaltılır, dengeli beslenme eğitimi verilir.
3. Tıbbi Takip
- Vücut sağlığı yakından izlenir.
- Elektrolit dengesi, hormonlar ve organ fonksiyonları düzenli kontrol edilir.
- Gerekli durumlarda hastane yatışı önerilebilir.
Destek Almak Neden Önemlidir?
Anoreksiya nervoza yaşamı tehdit edebilecek boyutlara ulaşabilen ciddi bir bozukluktur. Erken müdahale, hem fiziksel hem de psikolojik iyileşme şansını artırır. Kişinin yalnız olmadığını bilmesi, iyileşme sürecinde büyük bir güç kaynağıdır.
