Yazar: Doç Dr. Gizem Akcan
Travma Aktarılır mı?
Çocuk yetiştirme stillerinin etkilerinin kuşaklararası devam ettiği görülmektedir. Ebeveynlerin travmatik deneyimlerini yanlış çocuk yetiştirme stilleri aracılığıyla kendi çocuklarına uyguladıkları bilinmekte ve bu durum, “kuşaklararası travma geçişi” olarak adlandırılmaktadır. İlerleyen zamanlarda çocuk, ebeveynin yetiştirme tarzından dolayı kendisi de çocuklarına ve yakınlarına bu şekilde bir davranış sergileyebilir. Böylece yanlış çocuk yetiştirme stilleri nedeniyle oluşan travmalar kuşaklar boyunca aktarılarak devam eder.
Travma Döngüsünü Kırmak Mümkün mü?
Annem beni, ben çocuğumu travmatize ederim. Ancak bu döngüyü kırmak, bizlerin farkındalık kazanması ve geçmiş travmalarımızın hasarlarını onarması ile mümkün.
Ebeveynin Çocuk Üzerindeki Etkileri
Anne babalarımız, ya kendilerine davranılanın aynısı, ya da tam tersi “Ben çektim sen çekme!” şeklinde davranırlar. Olması gereken ise dengenin kurulduğu, sebepleri ile beraber çocuklara açıklama yaparak, kural yerine seçim hakkı vererek davranış sergilenmesidir. Çok fazla yasaklanan, kurallar koyulan, eleştirilen, baskıya dayalı tutumlarla yetiştirilen veya aşırı koruyucu, “Aman düşmesin! Aman zorlanmasın, o beceremez, o daha küçük!” şeklindeki tutumlara maruz kalan ve her dediği yapılarak sınır koyulmadan yetiştirilen bireyler ilerleyen yaşlarda benlik algısı ile ilgili problemler yaşarlar.
Travma Aktarımı ve İletişim
Genellikle annelerimiz ile iletişime daha fazla girdiğimiz için sanki onlarla sorunlarımız var zannederiz. Halbuki babalarımızın Türk toplumunda aracı olarak anneleri öne sürmesi ve kadın olalım erkek olalım annelerin çocukları ile daha fazla iletişim kurma çabası aramızdaki çatışmayı arttırır.
Partner Seçiminde Ebeveyn Etkisi
İlerleyen yıllarda da kadınlar annesi gibi davranmaya başlayarak babaları ile benzer partnerler, erkekler ise babalarını model alarak onlar gibi davranarak farkında olmadan annesi ile benzer profildeki partnerler seçer.
İlişkilerde Sorunların Kökeni Ebeveynler mi?
İlişkilerimizdeki sorunlarımızı çözmeye çalışmadan önce ebeveynlerimiz ile sahip olduğumuz davranış kalıplarına ilişkin farkındalık sağlarsak partner sorunlarımız da daha hızlı çözülür. Aslında problemimiz partnerimizle değil, ebeveynlerimiz ile olan sağlıksız beklentilerimiz ve alıştığımız, normalleştirdiğimiz davranış kalıpları ile ilgili!
Kaynakça
Bowen, M. (1978). Family Therapy in Clinical Practice. Jason Aronson.
Bryant, C. M., & Conger, R. D. (2002). An intergenerational model of romantic relationship development. In A. Vangelisti, H. Reis, & M. Fitzpatrick (Eds.), Stability and change in relationships (pp. 57–82). Cambridge University Press.
Derin, G., & Öztürk, E. (2018). Psikotarih temelli çocuk yetiştirme stillerinin kuşaklararası travma geçişi açısından incelenmesi. Turaz Akademi, 1, 16-29.
Öztürk, E. (2021). Disfonksiyonel aile modellerinden fonksiyonel aile modeline: “Doğal ve rehber ebeveynlik stili”. In E. Öztürk (Ed.), Aile Psikopatolojisi (1, ss. 1-39).
Öztürk, E. (2020). Psikotarih, travma ve dissosiyasyon: Çocukluk çağı travmaları, savaşlar ve dissosiyasyonun anamnezi. In E. Öztürk (Ed.), Psikotarih (1, ss. 1-21).
Walker, T. R., & Ehrenberg, M. F. (1998). An exploratory study of young persons’ attachment styles and perceived reasons for parental divorce. Journal of Adolescent Research, 13(3), 320–342.
Weiser, D. A., Weigel, D. J., Lalasz, C. B., & Evans, W. P. (2017). Family background and propensity to engage in infidelity. Journal of Family Issues, 38(15), 2083–2101.
Bandura, A. (1986). Social Foundations of Thought and Action: A Social Cognitive Theory. Englewood Cliffs: Prentice Hall.
